Studio Czyczkowy, dzień:noc:DZIEŃ, reż. Jerzy Welter

Rok 1945. Przez Dolny Śląsk przetoczyła się II Wojna Światowa. Teraz nastąpi niemal całkowita wymiana ludności. Tylko nieliczni dotychczasowi mieszkańcy tu pozostaną.
Przesiedlenia – Niemcy wyjadą, Polacy przyjadą. Ziemie Odzyskane. Tyle wiemy z lekcji historii. Szczegóły zostały przez minione dziesięciolecia wymiecione ze zbiorowej świadomości. Nie pamiętamy jak to się odbyło, ile czasu trwało. Nie wiemy jak dotknęło to pojedynczych osób – ile krzywd i ile radości doznali pojedynczy ludzie.
Wspomnienia Wojciecha Szczeciniaka, spisane przez jego wnuka Łukasza Kazka, dotyczą czasu II Wojny Światowej. Ukazują dramatyczne przeżycia związane z ucieczką z „wywózki” na roboty do III Rzeszy, osadzeniem w Auschwitz-Birkenau i ponowną wywózkę na roboty. Przywołują jednak przede wszystkim czas osiedlania się Polaków na Dolnym Śląsku w latach 1945-1947.
Postać wyłaniająca się ze wspomnień Szczeciniaka jest w pewien sposób reprezentatywna dla grupy Polaków zasiedlających ziemie zachodnie. Bohater zmuszony przez okoliczności do mieszkania z Niemcami pod jednym dachem przez długie dwa lata nie kryje do nich niechęci. Zawłaszczenie ich mienia traktuje jako oczywistą minimalną rekompensatę za doznane w czasie okupacji niemieckiej krzywdy. Jednocześnie wyraźnie pokazuje granice, poza które nie posuwa się w szabrowaniu oraz potrafi w owym trudnym czasie dostrzec w niektórych Niemcach ich człowieczeństwo i ludzką uczciwość. Mierzy się z traumą współistnienia z niedawnym wrogiem w warunkach pokoju.
Jak długo trwał proces wymiany ludności, jak długo Polacy i Niemcy mieszkali wspólnie, często pod jednym dachem? Jak układały się w tym czasie ich wzajemna relacje? Jak przebiegała podróż Niemców do przyszłych miejsc zamieszkania? I wreszcie – kiedy Niemcy opuścili swoje dotychczasowe siedziby? W jakim sposób nieliczni pozostali?
W poszukiwaniu materiału do drugiej części rozmawialiśmy z wieloma osobami, których przodkowie byli Niemcami i postanowili zostać w Polsce. Sytuacja polityczna lat czterdziestych i pięćdziesiątych zmusiła tych ludzi do wtopienia się w żywioł napływowy, polski.
Przy tworzeniu spektaklu nie skupialiśmy się na problemie słuszności czy niesłuszności wysiedleń. To zostało omówione gdzie indziej – w wielu książkach, artykułach prasowych, dyskusjach. Próbowaliśmy spojrzeć na ten czas oczami cywilnych Niemców, którzy wówczas całkowicie poddali się wyrokom historii i skupili na praktycznej stronie przesiedleń. Doznali przy tym skrajnych trudności, z wieloma wypadkami śmierci włącznie.

część 1
„Faszystowska Mać”
scenariusz: Jerzy Welter, na podstawie książki Łukasza Kazka „Faszystowska Mać”
występuje: Piotr Rogaliński

część 2
„Być u siebie”
scenariusz: Aleksandra Kugacz, Jerzy Welter
występuje: Aleksandra Kugacz-Semerci

Reżyseria: Jerzy Welter
Muzyka: Piotr Rogaliński, Aleksandra Kugacz
Premiera: 18 grudnia 2016 r., Wrocław, Studio Czyczkowy / Towarzystwo Kultury Czynnej
Czas trwania: 105 min. z przerwą

fot. Dawid Gebala

***
Prezentacja konkursowa w ramach przeglądu I Sopockie Konsekwencje Teatralne 2017.

***
Dziękujemy firmie Victus Apartamenty za pomoc w realizacji Przeglądu.

***
Ze względu na specyfikę sceny osoby spóźnione nie zostaną wpuszczone.