IWAN KARAMAZOW ZWRACA BILET
na motywach („Braci Karamazow” i „Biesów”) Fiodora Dostojewskiego
reżyseria: Stanisław Miedziewski
występuje: Michał Studziński
Teatr Rondo, Słupsk

 

Rozpustny ojciec, czterech braci o różnych charakterach, kobiety, pieniądze i spór. Ta wybuchowa mieszanka tworzy fabularną warstwę Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego oraz monodramu Iwan Karamazow zwraca bilet. Jest ona jednak tylko pretekstem do poruszenia nieprzyziemnych tematów. Przewrotny dyskurs toczony od początku przedstawienia przez wyłaniające się z oparów pamięci narratora postaci, nie daje jednak widzom odpowiedzi na stawiane pytania. Kiedy już mogłoby się wydawać, że rozwiązanie problemu zostało odnalezione, kolejny ostry zwrot akcji zmusza publiczność do zrewidowania swoich, nawet tych ugruntowanych, poglądów. Iwan Karamazow poddaje w wątpliwość kategorie metafizyczne takie jak cnota, dobro, zło, miłość bliźniego oraz ich pochodzenie. Obnaża manicheistyczną naturę Stwórcy i jego dzieła. Nie jest to jednak równoznaczne z odrzuceniem Boga. Sprzeciw bohatera wobec sposobu w jaki urządzony został świat, jest dużo bardziej wyrafinowany i przemyślany niż prosty ateizm. Konsekwentnie i bezlitośnie podważa on boski plan, sens stworzenia, a nawet kompetencje Boga. Służą mu do tego opowieści o osobach, których działania zawężają znaczenie słowa „nieludzki”, bowiem to, co już raz przez człowieka zostało uczynione, jest ludzkie.

Jedno jest pewne, w XXI wieku egzystencjalne dylematy Dostojewskiego nie tracą na aktualności, a kolejne pokolenia wciąż mogą przejrzeć się w jego prozie jak w zwierciadle; nie krzywym, wręcz przeciwnie – krystalicznie, bezlitośnie czystym…